Badanie na HIV w ciąży. Dlaczego jest tak ważne?
Z tego artykułu dowiesz się:
Badanie na HIV w Polsce jest zalecane wszystkim kobietom w ciąży. Ciężarna jednak nie musi się na nie zgodzić. Dlaczego mimo wszystko warto wykonać test? I co oznacza pozytywny wynik testu dla mającego urodzić się dziecka?
Badanie na HIV: test, który ratuje dwa życia
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia oraz rekomendacją Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego na pierwszej wizycie ginekolog-położnik ma obowiązek zaproponować ciężarnej wykonanie badania w kierunku zakażenia HIV. Test należy wykonać dwukrotnie: do 10. tygodnia ciąży i między 33 a 37. tygodniem ciąży (mimo uzyskania za pierwszym razem wyniku negatywnego).
→ Przeczytaj również: Masaż Shantala. Jak go wykonać?
Wynik lub fakt odmowy badania w kierunku HIV powinien być odnotowany w karcie prowadzenia ciąży i w dokumentacji lekarskiej. I nie o stygmatyzację tutaj chodzi, a o bezpieczeństwo personelu medycznego: kobietę, która nie zgodziła się na wykonanie testu w szpitalu (zwłaszcza w czasie porodu) należy traktować jak osobę zakażoną (zasada generalnej ostrożności).
Do końca listopada 2022 roku w Polsce zarejestrowano 29 676 przypadki zakażenia HIV
Reakcje kobiet na zalecenia lekarskie bywają różne. Jedne nie widzą w tym niczego złego i dopisują testy na HIV do długiej listy badań do wykonania, inne z kolei nie widzą w tym sensu, skoro nie są z grup ryzyka (homoseksualiści, narkomani).
Z taką stereotypową wiedzą, jak można zarazić się HIV, od lat walczą specjaliści. Faktem jest, że wśród czynników ryzyka kontakty seksualne niezabezpieczone prezerwatywą z zakażonym i nieleczonym partnerem seksualnym lub partnerem o nieznanym statusie serologicznym zajmują jedne z pierwszych miejsc. A do takich zbliżeń może dojść np. w wyniku zdrady. Kobieta może mieć w tym względzie czyste sumienie, jej parter niekoniecznie (i odwrotnie). Ludziom młodym, w wieku prokreacyjnym, zdarzają się też spontaniczne zachowania seksualne, które mogą zakończyć się ciążą. A stąd już prosta droga do zakażenia.
Pozytywny wynik na HIV a ciąża
Dlatego właśnie każdej kobiecie zaleca się badanie krwi na HIV. To na naszych barkach bowiem spoczywa odpowiedzialność za zdrowie i życie dziecka, które ma się urodzić. A w przypadku wirusa HIV ma to szczególnie istotne znaczenie.
→ Przeczytaj również: Test ciążowy – jak działa i kiedy go wykonać?
Wczesne wykrycie zakażenia to możliwość uzyskania szybkiej porady i leczenia oraz zapobieganie transmisji wirusa na partnera seksualnego. Najistotniejsze jednak wydaje się znaczne zmniejszenie ryzyka odmatczynej transmisji wirusa, co daje szansę na urodzenie zdrowego dziecka.
Kobieta bowiem otrzymuje przez całą ciążę leki antyretrowirusowe (ARV). Nie musi też rodzić przez cesarskie cięcie: pacjentki z wiremią HIV <50 kopii/ml mogą rodzić siłami natury.
Tuż po porodzie noworodka obejmuje się diagnostyką i profilaktyką. Jest myty od razu po porodzie (w przypadku noworodków kobiet niezakażonych wirusem HIV pierwsza kąpiel powinna być odroczona). Nie może być karmiony piersią. Nie wykonuje się też szczepienia przeciw gruźlicy (do czasu wykluczenia zakażenia wertykalnego HIV, co następuje ok. 5-6 miesiąca życia). Dziecko otrzymuje ponadto leki antyretrowirusowe.
Badanie HIV: cena
Jeśli ciąża prowadzona jest w ramach NFZ, jest to badanie refundowane. W przypadku prowadzenia ciąży prywatnie, za test trzeba zapłacić ok. 50-60 zł.
Kobieta planująca ciążę albo będąca w niej, może też wykonać badanie bezpłatnie w Punkcie Konsultacyjno-Diagnostycznym (PKD). Z ramienia Krajowego Centrum ds. Aids znajdują się one w większych miastach Polski. Badanie można wykonać anonimowo i bez skierowania. W przypadku szybkich testów, wynik jest dostępny w ciągu 30 minut.
PKD dają też możliwość wykonania testów przesiewowych w kierunku kiły oraz HCV.
Więcej na temat HIV przeczytasz pracach naukowych:
- Broszura Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS bez względu na to, gdzie mieszkasz czy pracujesz, Krajowe Centrum ds. AIDS, Wydanie XV, Warszawa 2023.
- Kurek, J., Krzyżanowski, F., Lubas, S., i in. 2018. Opieka i leczenie kobiety ciężarnej zakażonej HIV. W: E. Krajewska-Kułak, W. Kułak, J. Lewko i C. Łukaszuk, red., Holistyczny wymiar współczesnej medycyny : praca zbiorowa. T.4. 208–219.
- Parczewski M, Witak-Jędra M, Aksak-Wąs B, Zasady opieki nad osobami zarażonymi HIV, Zalecenia PTN AIDS, Warszawa–Szczecin 2023.
